Araucaria heterophylla
Het is een wonderlijk gevoel om naar een boomsoort te kijken, met het besef dat de soort al vele miljoenen jaren op aarde is. In een tijdperk dat het oer-werelddeel Pangea nog bestond en de verschuiving van werelddelen over de aardbol nog moest plaatsvinden, liepen dinosaurussen tussen de Araucaria, Ginkgo en Cycas soorten. Een aantal hiervan zijn nu nog “gewoon” te bewonderen, o.a. als kamerplant, zoals de Kamerden (Araucaria heterophylla) en de Cycaspalm (Cycas revoluta). Deze eerste zaadplanten vormen de magische wereld van de naaktzadigen.
De naaktzadigen (Gymnospermae) vormen een zeer diverse plantengroep en zijn onderverdeeld in diverse subgroepen (ordes) waaronder de Coniferales. Hiertoe behoren de meeste naaktzadigen die wij in Nederland kennen. Zij komen voor in alle werelddelen en variëren van zeer hoge tot bodembedekkende soorten.
Conifer betekent ‘kegeldrager’ en omvat o.a. soorten Sparren, Dennen. Cipressen, Lariksen en dus veel meer dan wat algemeen gedacht wordt bij het woord conifeer. Naaktzadigen hebben zich weten te handhaven tijdens de vele extreme klimaatverschuivingen die we op aarde hebben gehad en zijn echte oer-overlevers. Gelukkig door vernieuwende toepassingen, krijgen veel soorten momenteel weer de belangstelling die zij verdienen.
Pinus wallichiana
De architectonische vormen van de naaktzadigen (Gymnospermae) zijn bijzonder divers en kunnen niet alleen een mooi contrast vormen met andere plantensoorten, maar ook de belijning van de omgeving versterken met hun karaktervolle structuren. Deze eigenschappen zijn goed te zien in de Engelse landschapsstijl, waar heel veel soorten werden toegepast en waar ook langzaam groeiende soorten inmiddels hun volle glorie hebben bereikt, zoals bijv. Calocedrus decurrens, de wierookceder of de mooie blauwe Libanon ceder, Cedrus libani ‘Glauca’. Maar ook in onze huidige stedelijke gebieden met moderne bebouwing en kantoorparken met strakke bouwstijlen zullen veel dennen- en cedersoorten prachtig contrasteren en vormversterkend werken. Een paar voorbeelden zijn de Himalaya den, Pinus wallichiana, met zijn lange, sierlijk overhangende blauwgrijze naalden en laag-spreidende groeivorm of Sciadopitys verticillata, de Japanse parasolden met helder groene naalden in fraaie kransen en piramidale habitus.
Pinus nigra ‘Pierrick Bregeon’
Hun groenblijvende structuur en langzame groei geeft veel soorten een gevoel van tijdloosheid, in groot contrast met de dynamiek van bladverliezende soorten. Het benutten van dit contrast zorgt voor een verrijking aan beleving.
Vaak worden buxus- en taxusvormen gebruikt voor diverse bolvormen, maar heel veel compact groeiende cultivars van Spar-, Dennen- en Cedersoorten hebben een bolvormige groeivorm zonder gesnoeid te hoeven worden, zoals de dwergvorm Pinus nigra ‘Pierrick Bregeon’.
Voor elke situatie in de buitenruimte zijn geschikte soorten en cultivars. Met name de dwergsoorten kunnen uitstekende in bakken geplant worden. Vorm en materiaalkeuze van bakken geeft extra mogelijkheden om de individuele plantstructuren te versterken. De zeer uiteenlopende naald en schubkleuren (goudgeel, geelgroen, bont, diepgroen, zeegroen, grijsblauw, zilver) passen in elk kleurschema. Deze combinatie van kleur en structuur wordt door steeds meer designers ontdekt, waardoor met name dwergsoorten zeer ‘trendy’ zijn, zowel in openbaar groen als in de particuliere tuin.
Pinus mugo met Hydrangea paniculata
De naaktzadigen zijn een te grote en diverse groep om ‘even’ te belichten en dan ook zeker de moeite waard om nader te bestuderen. Het mooie van ons vak als tuin- en landschapsontwerpers is de uitdaging om vernieuwend om te gaan met plantensoorten. Kennis t.a.v. de specifieke planteigenschappen geeft ruimte om soorten dusdanig toe te passen dat zij kunnen schitteren. Want alle planten verdienen een podium, in al hun soortenrijkdom.
Over de auteur