Winterakoniet: gevaarlijke onschuld?

Winterakoniet: gevaarlijke onschuld?

Lentekriebels en vroege voorjaarsbollen gaan hand in hand. We kennen allemaal het geluksgevoel als de eerste tekenen van de lente ontluiken op een zonovergoten winterdag. De vroege bloei van  Eranthis hyemalis, de Winterakoniet, hoort hier zeker bij. De royale schotelvormige gele bloemen doen denken aan grote boterbloemen. Dat is logisch want hij behoort tot dezelfde familie: de Ranonkelfamilie. En ondanks het tere, onschuldige uiterlijk is de Winterakoniet, zoals de meeste planten in deze familie, giftig.

RANUNCULACEAE

De Ranonkelfamilie, de Ranunculaceae, kent vele gezichten. Er is in deze familie een enorme verscheidenheid aan bloemvormen, herkomst, groeiwijze en bloeitijd. Het hele jaar en voor vele groeiplaatsen zijn planten te vinden: vroege voorjaarsbollen en knollen, herfst en winterbloeiers, oeverplanten, klimplanten, veldbloemen, bosplanten enz. Een aantal bekende geslachten zijn Aconitum, Actaea, Helleborus, Clematis, Thalictrum, Aquilegia, Anemone, Caltha, Delphinium, Pulsatilla en natuurlijk de naamgever van de familie Ranunculus.

AKONIET

In de wetenschappelijke benaming van de Winterakoniet is de bloeiperiode samengevat: Eranthis betekent lentebloem en hyemalis in de winter bloeiend. Soms bloeit hij zelfs in de sneeuw. De Nederlandse benaming akoniet is een verwijzing naar de Monnikskap, het plantengeslacht Aconitum en een van de meest giftige planten van deze familie. Bij de Winterakoniet zijn alle delen van de plant giftig, vooral na inname. Toch hebben veel giftige planten ook een medische toepassing, vooral sterk verdund in de homeopathie.

STINZENPLANT

Van oorsprong komt de plant uit Zuid-Europa en de Balkan. Vanuit zijn eeuwenlange toepassing als stinzenplant op onze landgoederen is hij nu soms verwilderd te zien in voedselrijke bossen en graslanden. Het meest in Groningen, Zuid-Limburg, het rivierengebied, aan de binnenduinrand en vooral in Noordwest-Fryslân. In grote aantallen een schitterend gezicht en in veel botanische tuinen en op landgoederen te bewonderen.

TUINPLANT

Eranthis hyemalis kan, zolang er niet al teveel wortelconcurrentie is, gecombineerd worden met bomen, heesters en andere vaste planten. Hij verdraagt lichte schaduw en omdat de bomen en heesters nog niet in blad zijn, heeft hij voldoende licht om te bloeien en daarna de knol weer te bevoorraden. In luchtige, voedzame humusrijke en liefst kalkhoudende grond kan hij jarenlang groeien en zich uitzaaien. Er is dus al gauw een plek in de tuin te vinden voor deze vroege bloeier. Angst voor de giftigheid? Vooral niet eten en gewoon genieten van de bloei. Want wie wil dat nou niet: je eigen jaarlijkse voorjaarsgeluk bij het zien van de ontluikende Winterakoniet.

Over de auteur

Ingrid van der Ven administrator

Ingrid van der Ven, tuin- en landschapsontwerper, docente plantenkennis, eigenaar Beplantingsburo Uniek.